NILS Talks: De afwezigheid van de UVRM
Veel mensen hebben er weleens van gehoord: de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (hierna: UVRM). Maar wat houdt deze verklaring precies in en wat is het? Deze kwestie heeft de polarisatie aangewakkerd en dit zal worden besproken in dit artikel.
De ontmenselijking van specifieke groepen gaat meestal gepaard met beleid dat hen van hun rechten berooft en hen uitsluit van de bredere gemeenschap. Door de geschiedenis heen hadden zij die tot slaaf waren gemaakt geen rechten meer. Maar wat voor een rol speelt de UVRM hierin?
We zijn dezelfde mening toegedaan
Op 10 december 1948 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de UVRM aan. Deze verklaring begint met de erkenning dat “de inherente waardigheid van alle mensen het fundament is van vrijheid, gerechtigheid en vrede in de wereld”.[1] Het verklaart daarnaast dat mensenrechten naast fundamenteel ook universeel zijn – om van te genieten door alle mensen, ongeacht wie ze zijn of waar ze wonen. De Verklaring omvat dan ook burgerlijke en politieke rechten, zoals het recht op leven, vrijheid, vrijheid van meningsuiting en privacy. Het omvat daarnaast economische, sociale en culturele rechten, zoals het recht op sociale zekerheid, gezondheid en onderwijs.
Universeel recht in praktijk
Het recht om een land te verlaten en het recht om asiel aan te vragen zijn vastgelegd in de UVRM.[2] Echter, het Westen blijft deze onvervreemdbare rechten schenden om hun eigen belangen te dienen en te beschermen.[3] Deze schendingen zijn een weerspiegeling van zowel de zwakheden en feilbaarheid van het internationale mensenrechtenkader als het gebrek aan politieke wil van staten die vasthouden aan nationalistische overtuigingen.[4] Men zou dus kunnen beargumenteren dat “universele mensenrechten” universeel zijn in theorie maar niet in de praktijk.
De mensenrechten van vluchtelingen worden noch door de VS noch door de EU-lidstaten naar behoren beschermd. De UVRM werd in 1948 aangenomen toen veel Europese mogendheden nog koloniën in handen hadden.[5] Het opstellen van de UVRM begon in 1946 en in het redactiecomité zaten vertegenwoordigers van Australië, Chili, Frankrijk, de Sovjet-Unie en het Verenigd Koninkrijk, China, Libanon en de Verenigde Staten. Er waren geen vertegenwoordigers uit Afrika of vertegenwoordigers van Afrikaanse komaf, omdat vele Afrikaanse landen nog onder het koloniaal bewind stonden met uitzondering van Zuid-Afrika, Egypte, Liberia en Ethiopië.[6]
Fundamentele “wereldwijde mensenrechten”, het kader en lexicon werden gecreëerd zonder de inspraak van Afrikaanse landen. Hoewel uitnodigingen wellicht zijn uitgegaan, stonden zij echter onder het koloniaal bewind en hadden zij daadwerkelijk geen inspraak. Het heeft er dus alle schijn van dat de ideeën van ‘universaliteit’ en ‘inclusiviteit’ vanaf het begin meer retorisch dan feitelijk van aard zijn geweest.
“Men zou kunnen beargumenteren dat ‘universele mensenrechten’ universeel zijn in theorie maar niet in de praktijk.”
Afwezigheid van het recht
De ontmenselijking van specifieke groepen gaat meestal gepaard met beleid dat hen van hun rechten berooft en hen uitsluit van de bredere gemeenschap. Door de geschiedenis heen hadden zij die tot slaaf waren gemaakt geen rechten meer. Slavenhandelaren en degene die slaven kochten, beroofden hen van hun rechten, noemde hen zaken en scheidden hen af van de rest van de bevolking. Het Rohingya-volk van Myanmar werd bijvoorbeeld in 1982 het burgerschap ontzegd. Boeddhistische monniken verkondigen dat ze waren gereïncarneerd uit slangen en insecten, en de regering begon later met een terreur programma dat resulteerde in een etnische zuivering.
Ontmenselijking en isolement vindt plaats doordat mensen worden gedegradeerd tot tweederangsburgers ten opzichte van het rechtssysteem die zij in bezit hebben. Zonder gegarandeerde burgerschapsrechten kunnen mensen vrijwel geen beroep doen op de bescherming van de wet. Hoewel de UVRM uit 1948, waarin universele, fundamentele mensenrechten uiteen zijn gezet, werd aangenomen door de Algemene Vergadering van de VN en werd goedgekeurd door een meerderheid van haar leden, is deze duidelijk ambitieus en niet afdwingbaar. Staten stellen kennelijk hun soevereine rechten en verantwoordelijkheid om de rechten van hun burgers te beschermen boven de erkenning van universele mensenrechten.[7] Staatlozen, degenen wier regeringen van het thuisland de rechten van hun burgers niet kunnen of weigeren te beschermen, en migranten die op zoek zijn maar geen toevlucht hebben gevonden, zijn ‘rechteloos’.
“Ontmenselijking en isolement vindt plaats door de afwezigheid van rechten.”
Wat het betekent om rechteloos te zijn?
Degenen die zich in een staat van rechteloosheid bevinden, worden zowel verbaal ontmenselijkt als uitgesloten van de ‘waargenomen gemeenschap’. De ‘waargenomen gemeenschap’ staat tegenover de ‘niet-waargenomen gemeenschap’. Terwijl staatsburgers rechten hebben en dus worden ‘waargenomen’, bevinden degene die staatloos zijn zich in de ‘niet-waargenomen gemeenschap’ en komen hen aldus geen rechten toe. Ze worden gescheiden, gevangen gezet, vastgehouden en gedeporteerd. Voor migranten brengt de reis naar veiligheid hen buiten het rijk van de mensheid, waar hun menselijke waardigheid is weggenomen, zonder bescherming, zonder mensenrechten en zonder dat anderen hun waarde erkennen. Ze worden gemakkelijk van hun recht op leven beroofd: tussen 1994 en 2018 stierven meer dan 34.000 migranten die probeerden de Middellandse Zee over te steken.[8] Niemand wordt verantwoordelijk gehouden.[9] Tussen 1998 en 2018 registreerde de grenspatrouille van de Verenigde Staten de dood van 70.505 migranten die probeerden de grens van Mexico naar de Verenigde Staten over te steken.[10] Wanneer migrantenvrouwen worden verkracht en misbruikt, wanneer hun eigendommen worden gestolen, worden er weinig tot geen actie ondernomen tegen dit onrecht.[11] Om hun gevaarlijke reis te kunnen doorstaan, moeten migranten hun eigen waarde als mens gaan omarmen, terwijl de mensen om hen heen weigeren dit te erkennen.
Ruim zeventig jaar geleden beloofde de internationale gemeenschap het recht op asiel aan degenen die op de vlucht waren voor vervolging en dood, ongeacht hoe ze de grens overstaken.[12] Maar ze kunnen alleen bescherming zoeken binnen de grenzen van een asiel verlenend land. Ondanks dit recht hebben asielzoekers voor veel partijen die deel uitmaken van de VN niet het recht om zonder toestemming een grens over te steken. Als ze worden aangehouden, kunnen ze voor onbepaalde tijd worden vastgehouden en opgesloten zonder behoorlijk proces tot hun hoorzitting voor een rechter.[13] Tijdens de moeizame reis – die vaak detentie kan omvatten – naar hun toevluchtsoord zijn asielzoekers afhankelijk van zeer willekeurige politieke en juridische beslissingen. Als immigranten echter asiel krijgen, krijgen ze de status van vluchteling en krijgen ze het recht op leven, vrijheid en veiligheid, het recht om niet teruggestuurd te worden naar het land van herkomst in tijden van bijvoorbeeld oorlog, het recht om vrij te reizen, het recht op asiel voor gezinsleden, hetzelfde recht op een eerlijk proces als burgers, en hetzelfde recht op onderwijs en werk als andere vreemdelingen. Belangrijk is het ontbreken van gegarandeerde mensenrechten in het proces van toevlucht zoeken, dat is de eerste stap in het ontmenselijken van migranten.
Geschreven door: M.Mitusha
Foto via Pixabay
[1] Artikel 1 UVRM.
[2] Artikel 13 jo. Artikel 14 UVRM.
[3] Ehsan Kermani, ‘Iraniërs hebben recht op basale mensenrechten’, (Trouw, 1 september 2010).
[4] Alexandra Schmitt, ‘President Trump’s alarming Human Rights Agenda at Home and Abroad’, (Cap, 10 december 2019).
[5] Betts Raymon F., ‘Decolonization’, (2e druk, 2004).
[6] Franck Kuwonu, (Africa’s freedom struggles and the Universal Declaration of Human Rights), (Africa Renewal, maart 2019).
[7] Eric Posner, ‘The case against human rights’, (The Guardian, 4 december 2014).
[8] De Europese Unie, ‘Statistieken over migratie naar Europa’, (Online artikel).
[9] Bram Vermeulen, ‘Wie is er verantwoordelijk voor de dood van migranten?’, (Vpro NL, 5 september 2021).
[10] Mondiaal nieuws, ‘Meer doden bij oversteek Mexico-VS’, (Online artikel, 9 augustus 2017).
[11] Human rights watch, (US records show physical, sexual abuse at the border), (Online artikel, 21 oktober 2021).
[12] Het Europees Parlement, ‘Gewaarborgd recht op asiel’, (Online artikel).
[13] American Immigration Council, ‘ Two systems of justice’, (Online artikel, maart 2013).