In de afgelopen jaren is het woningtekort in Amsterdam enorm toegenomen.[1] De wachttijden worden langer en steeds meer mensen zijn genoodzaakt om jarenlang op een woning te wachten. Vooral in de vrije sector is het een behoorlijk probleem. Zo beginnen de huurprijzen vanaf een bedrag van duizend euro per maand en loopt dit in grote delen van de stad nog hoger op. Deze forse bedragen motiveren huurders om te wachten op woningen met een lagere huurprijs. Het gevolg hiervan is dat de woningen met hoge huurprijzen leeg blijven staan.
“De wachttijden worden langer en steeds meer mensen zijn genoodzaakt om jarenlang op een woning te wachten.”
De rol van buitenlandse investeerders
Een groot aantal leegstaande woningen is van de Amerikaanse vastgoedinvesteerder Blackstone. Als internationale investeerder heeft Blackstone enorme bedragen geïnvesteerd in Nederland. Daarom zal ik in dit stuk ingaan op deze onderneming. Buitenlandse investeerders spelen een grote rol in het woningtekort. Zo bleek onlangs dat de Amerikaanse investeerder Blackstone honderden leegstaande woningen bezit in Amsterdam.[2]Volgens het Financieele Dagblad zou Blackstone winst maken op de Nederlandse vastgoedmarkt. Dit doen ze door forse verhogingen door te voeren in de huurprijzen. De woningen kwalificeren daardoor als woningen in de vrije sector in plaats van sociale huurwoningen. Zo opereert dit bedrijf ook in andere landen.[3] In Nederland gaat het in totaal om 248 woningen die voor een periode van langer dan zes maanden leegstaan. Dat mag niet volgens de Leegstandswet, deze wet stelt namelijk een grens van zes maanden voor een leegstandsmelding.
Blackstone stelt zich op het punt dat de woningen in onderhoud zijn en om deze reden leegstaan. Zo zouden de woningen in een slechte staat verkeren waarbij onderhoud noodzakelijk is. Ook geeft Blackstone aan er geen enkel belang bij te hebben om de woningen leeg te laten staan aangezien er geen intentie tot verkoop is. Het doel is om kwalitatief hoogwaardige woningen aan te bieden, aldus Blackstone.[4]
Leegstandswet grijpt niet in
De gemeente Amsterdam vindt het spijtig dat er veel leegstaande woningen zijn en zou hier graag tegen willen optreden. De huidige Leegstandswet zou gemeenten echter geen mogelijkheid bieden om op te treden. GroenLinks wethouder Rutger Groot Wassink zegt dat het stadsbestuur “met alle mogelijke middelen” langdurige leegstand van woningen bestrijdt. Hij vindt echter dat de Leegstandswet onvoldoende mogelijkheden geeft om langdurige leegstand aan te pakken.[5] Maar welke middelen biedt de Leegstandswet wel om de leegstand te bestrijden? Op dit moment kan de gemeente alleen boetes opleggen als leegstand niet gemeld wordt, maar zij wil ook boetes voor de leegstand zelf kunnen geven.[6]
“De huidige Leegstandswet zou gemeenten echter geen mogelijkheid bieden om op te treden.”
Vooruitzicht
Het college van burgemeester en wethouders is met een plan gekomen om de langdurige leegstand van woningen in Amsterdam aan te pakken. Dit plan houdt onder andere een mogelijkheid in tot het opleggen van een dwangsom in het geval dat de leegstand niet wordt opgelost. Zo kan de gemeente een eigenaar indirect dwingen een leegstaande woning te verhuren. Daarnaast wil het college de boetes voor het niet melden van leegstand drastisch gaan verhogen. Naar verwachting zal de proef op 1 december dit jaar ingaan. Alvorens de proef kan worden uitgevoerd, is instemming van de gemeenteraad nodig.[7]
“Zo kan de gemeente een eigenaar indirect dwingen een leegstaande woning te verhuren.”
Opkoopbescherming
Een andere maatregel die de overheid wil nemen om investeerders en beleggers op de woningmarkt af te weren is door middel van de Wet opkoopbescherming en verruiming mogelijkheden tijdelijke verhuur. De wet biedt de mogelijkheid om in een bepaald gebied een opkoopbescherming in te voeren. Het focust zich op betaalbare en middelklasse koopwoningen. De bedoeling is dat er maximale huurprijzen komen. Op deze manier kunnen er niet extreem hoge huurprijzen door eigenaren zoals Blackstone zelf worden vastgesteld. Dit kan een reden zijn voor hun om af te zien van koop van bepaalde woningen. Zo blijven de woningen in het koopsegment. Mijns inziens biedt dit een goede mogelijkheid om het effect dat de buitenlandse investeerders op de Nederlandse woningmarkt hebben, te beperken. Een ander maatregel is het verhuurverbod. Dit verbod houdt in dat de koper na aanschaf van de woning deze niet mag verhuren voor gedurende vier jaar. De intentie achter het verbod is om ervoor te zorgen dat de woningen ook daadwerkelijk worden bewoond door degene die het koopt. Het verhuurverbod geldt niet voor beleggers.
Ondanks de invoering van een verhuurverbod denk ik dat in veel gevallen woningen vooralsnog leeg zullen blijven staan. De reden hiervoor is ten eerste dat de woningen heel duur zijn en dus onbetaalbaar zijn voor veel mensen. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld investeerders en mensen met een hoog inkomen het alleen betalen. Ten tweede geldt het verbod niet voor beleggers. De vraag is echter hoe er gecontroleerd gaat worden of iemand er echt woont. Is het uitvoeren van deze controles wel te handhaven? Zoals onlangs gebleken is, waren er veel leegstaande woningen waar de gemeenten niets van af wist. Mijns inziens is er dan ook meer nodig om het woningtekort aan te pakken. Alhoewel er stappen worden gemaakt, blijft het woningtekort een serieus probleem waar naar mijn mening nog niet voldoende aan wordt gedaan.
Geschreven door: Melike Cinar
Foto genomen door: Vlada Karpovich
[1] Marel Hortelmans, ‘Nieuwe cijfers! Woningnood in Amsterdam nog altijd hoog’, (indebuurt.nl, 4 november 2022), https://indebuurt.nl/amsterdam/nieuws/woningnood-amsterdam~274110/.
[2] ‘SP: WEER BLACKSTONE VAN AMSTERDAMSE WONINGMARKT’, (amsterdam.sp.nl, 4 november 2022), https://amsterdam.sp.nl/nieuws/2022/03/sp-weer-blackstone-van-amsterdamse-woningmarkt#:~:text=Buitenlandse%20beleggers%2C%20zoals%20Blackstone%2C%20zouden,%E2%80%93%20de%20markt%20%E2%80%93%20worden%20bepaald.
[3] Erik van Rein, ‘Vastgoedbelegger Blackstone: we betalen nog geen belasting in Nederland’, (fd.nl, 5 november 2022), https://fd.nl/politiek/1436940/vastgoedbelegger-blackstone-we-betalen-nog-geen-belasting-in-nederland-xhk2caJAVNSh.
[4] Robin Antonisse, ‘Blackstone: woningen niet bewust leeg, maar in onderhoud’, (nhnieuws.nl, 4 november 2022), https://www.nhnieuws.nl/nieuws/290987/blackstone-woningen-niet-bewust-leeg-maar-in-onderhoud.
[5] ‘Blackstone had dit jaar zeker 330 leegstaande woningen in de stad’, (at5.nl, 4 november 2022), https://www.at5.nl/artikelen/210694/blackstone-had-dit-jaar-zeker-330-leegstaande-woningen-in-de-stad#:~:text=Blackstone%20had%20dit%20jaar%20zeker%20330%20leegstaande%20woningen%20in%20de%20stad,-28%20augustus%202021&text=De%20Amerikaanse%20durfinvesteerders%20van%20Blackstone,zes%20andere%20lege%20woningen%20aangemeld.
[6] Art. 3 lid 1 en 18 lid 1 Leegstandswet.
[7] ‘College: dwangsom en hogere boete tegen leegstand Amsterdamse woningen’, (parool.nl, 4 november 2022), https://www.parool.nl/nederland/college-dwangsom-en-hogere-boete-tegen-leegstand-amsterdamse-woningen~b7803307/#:~:text=Ook%20wil%20het%20college%20de,van%20de%20huidige%205.000%20euro.